Quellen zur Geschichte der Juden im Elsass (1273-1347)

Zurück zur Übersicht

337 Quellen in diesem Teilcorpus. Sie sehen die Quelle 211.

Elsass 1, Nr. 201

1337 September 15, Straßburg

Vor dem Offizial zu Straßburg verspricht der Straßburger Jude Vivelin der Rote, Schwiegersohn des Straßburger Juden David d. Ä., für sich, seine Erben und seine Geschäftsgenossen, Rudolf [II.], dem Pfalzgrafen bei Rhein, die Rückgabe dreier deutschsprachiger, u. a. von [Pfalzgraf] Ruprecht [II.] mitbesiegelter Schuldurkunden, wenn ihm bis Johanni 1339 6.000 Pfund Heller zuzüglich Zinsen und seitens des pfalzgräflichen Hofmeisters Ritter Kuno von Reifenberg zudem 1.000 Pfund Heller übergeben und angewiesen werden. Sollte Vivelin dies versäumen, wird er die eventuell auflaufenden Zinsen nachlassen. Falls Vivelin die 1.000 Pfund Heller von Kuno von Reifenberg erhält, soll dieser Betrag mit 1.800 Pfund Heller von der Schuldsumme des Pfalzgrafen verrechnet werden. Vivelin hat sich ferner verpflichtet, dass er, wenn ihm von Pfalzgraf Rudolf 1.000 Pfund Heller - oder 1.200 Pfund, von denen 200 zur freien Verfügung Vivelins bleiben sollen - zugewiesen werden, die Kleinodien wieder freigibt, die sich in einem Kasten befinden, zu dem Vivelin und Pfalzgraf Rudolf je einen Schlüssel besitzen. Wiederum sind die 1.000 respektive 1.200 Pfund Heller bei der Freigabe der Pfänder mit der Schuldsumme zu verrechnen. Zuletzt garantiert Vivelin für den Fall, dass der Pfalzgraf gültige Quittbriefe bezüglich seiner Schulden vorlegen kann, auf alle in den drei Schuldurkunden vereinbarten Sicherheiten zu verzichten, dieselben und die Pfänder zurückzugeben und die Zinsberechnung aufzuheben.

Coram nobis .. iudice curie Argentinensis constitutus in figura iudicii Vivelinus dictus Rote, iudeus Argentinensis, filiaster (1) quondam Davidis senioris, iudei Argentinensis. Promisit per se et eius heredibus ac consortibus in summa pecunie subscripta, quod, si illustris princeps dominus Ruͦdolfus .. comes palatinus Reni .. dux Bauwarie, aut eius heredes seu aliqui alteri nomine ipsius ab hinc usque ad festum nativitatis beati Iohannis Baptiste, quod erit sub anno domini millesimo trecentesimo tricesimo nono [24. Juni 1339], ipsi Vivelino vel eius heredibus aut consortibus, de quibus predicitur, sex mille libras hallensium sortis capitalis et de una qualibus libra eiusdem summe omni septimana unum hallensem et quartam partem hallensis nomine dampni eidem summe accreti necnon mille librae hallensium ex parte Cuͦnonis de Riffemberg militis, magistri curie ipsius .. ducis Ruͦdolfi, tradiderint et assignaverint, quod tunc ipse Vivelinus aut eius heredes seu consortes restituere teneantur dicto duci vel eius heredibus seu illi, qui hoc nomine ipsorum petierint, tria instrumenta theutonice super debito, in quo idem .. dux Ruͦdolfus ipsi Vivelino, eius heredibus et consortibus tenetur, ut dicitur, confecta sigillis ipsius .. ducis Ruͦdolfi, ducis Ruͦperti, sui fratris, et aliorum militum, burgensium et aliorum suorum fidelium, ut asseruit, sigillata et quod omnes cauciones pene et obligaciones in eisdem instrumentis contente casse et extincte sint et pignora obligata pro ipso debito liberata sint et absoluta. Et si secus fieret, videlicet si instrumenta ipsa in modum predictum non restituerentur, ipsi duci Ruͦdolfo, eius heredibus seu aliis personis nomine ipsius omne dampnum, quod ex hoc ipsum .. ducem Ruͦdolfum, eius heredes aut ducem Ruͦpertum, seu milites, burgenses ac alios suos fideles in ipsis instrumentis contentos aut eorundem heredes sustinere contigerit, illud eisdem dictus Vivelinus pro se et suis heredibus refundere promisit. Et si tradicio et assignacio dicte summe sex mille librae hallensium cum dampno, de quo praemittitur necnon mille librae hallensium ex parte dicti magistri curie ab hinc usque ad dictum festum nativitatis beati Iohannis Baptiste, quod erit sub anno domini millesimo trecentesimo trecesimo nono [24. Juni 1339] facte non fuerint, quod tunc presens promissio per dictum Vivelinum factum debeat esse extincta et quod ipsa tria instrumenta quoad omnes suos articulos, obligaciones et terminos iuxta continenciam eorundem in suo robore debeant permanere. Si vero tantum mille libre hallensium ex parte Cuͦnonis militis in modum predictum fuerint assignate, quod tunc in prescripta summa pecunie eidem .. duci Ruͦdolfo mille cum octingentis libris hallensium sint defalcande. Voluit eciam dictus Vivelinus et pro se et suis heredibus promisit et in hoc expresse consensit, quod quandocumque idem .. dux Ruͦdolfus aut aliqui alteri suo nomine mille libras hallensium aut mille libras cum ducentis libris hallensium, que tamen ducente libre in gracia et arbitrio dicti Vivelini persistere debent, eidem Vivelino aut eius heredibus aut aliis personis nomine ipsorum assignaverint, qui tunc omnia clenodia pro dicto debito, ut dicitur, obligata in quadam ladula, ad quam ladulam dictus iudeus unam clavem et dictus .. dux Ruͦdolfus similiter unam clavem detinere dicuntur, liberata sint et soluta. Ad quorum clenodiorum restitucionem ex tunc dictus Vivelinus se et suos heredes astrinxit et presentibus astringit, ita tamen, quod eedem mille libre seu mille libre cum ducentis libris hallensium in novissimo termino solucionis eiusdem debiti ipsi .. duci Ruͦdolfo seu eius heredibus sint defalcande. Item dictus Vivelinus voluit et pro se et suis heredibus et consortibus in hoc expresse consensit, quod quandocumque idem .. dux Ruͦdolfus vel eius heredes aut alie persone nomine ipsius per litteras quittacionum iuxta tenorem ipsorum litterarum docere et probare potuerint debitum contentum in dictis tribus instrumentis persolutum esse, quod tunc omnes obligaciones, cauciones et pene in dictis instrumentis contente casse sint et extincte. Et extunc ipse Vivelinus pro se et eius heredibus et consortibus suis dicta tria instrumenta et pignora per huiusmodi debito obligata restituere promisit, alioquin omne dampnum, quod ex hoc dictum .. ducem Ruͦdolfum aut eius heredes sustinere contigent, illud similiter dictus Vivelinus pro se et suis heredibus eisdem resarcire promisit. Presente coram nobis .. iudice predicto Heinrico dicto von der Wise, milite, servitore ipsius .. ducis Ruͦdolfi, et premissa omnia et singula nomine eiusdem .. ducis Ruͦdolfi a dicto Vivelino stipulante, fraude et dolo in premissis penitus circumscriptis. Et in premissorum testimonium sigillum curie Argentinensis ad peticionem Vivelini et Heinrici militis predictorum presentibus est appensum. Acta sunt hec in curia Argentinensis predicta XVII kalendas octobris, anno domini millesimo trecentesimo tricesimo septimo.

Rückvermerk:

Quodam vidimus de debitorum unius iudei in Argentina 1337

(1) Filiaster ist hier zu übersetzen mit 'Schwiegersohn', nicht, wie sonst häufig, mit 'Stiefsohn'; vgl. Mentgen, Finanziers (1996), S. 78.

Überlieferung:

München, BHStA, GHA, Mannheimer Urkunden, OA Germersheim 20, Orig., lat., Perg.

  • Regesten der Markgrafen von Baden 1, Nr. 2170, S. 130 (hier filiaster fälschl. mit "Schwiegervater" statt "Schwiegersohn" übersetzt).
  • Mentgen, Finanziers (1996), S. 78 f.;
  • Ginsburger, Première communauté (1946), S. 78;
  • Glaser, Geschichte 1 (1924), S. 61, Anm. 131;
  • Löwenstein, Geschichte (1895), S. 13, Anm. 3.

(gem.) / Letzte Bearbeitung: 05.05.2017

Zitierhinweis

Corpus der Quellen zur Geschichte der Juden im spätmittelalterlichen Reich, hg. v. Alfred Haverkamp und Jörg R. Müller, Trier, Mainz 2014, EL01, Nr. 201, URL: https://www.medieval-ashkenaz.org/EL01/CP1-c1-018n.html (Datum des Zugriffs)

Lizenzhinweis

Die Datensätze stehen unter einer Creative Commons Attribution 4.0 International (CC BY 4.0) Lizenz und können unter Berücksichtigung der Lizenzbedingungen frei nachgenutzt werden. Sofern nicht anders angegeben, sind die verwendeten Bilder urheberrechtlich geschützt.

Zurück zur Übersicht